تبیین فلسفه عدالت تربیتی بر مبنای واکاوی «نظریه عدالت» و اشاره های آن برای نظام آموزشی ایران

در این پژوهش به تبیین فلسفه عدالت تربیتی و اشاره های آن برای نظام آموزشی ایران با ابتناء بر نظریه عدالت جان رالز پرداخته شده است. بنا به اقتضای سئوالات پژوهش از روش های تحقیق تحلیلی و ارزیابی ساختار مفهوم، استدلال قیاسی (نظری و عملی) و هرمنوتیک انتقادی بهره گرفته شده است. نسبت میان عدالت و تربیت از طریق مفاهیمی چون تربیت شهروندی، تعلیم و تربیت به عنوان یکی از خیرات نخستین و بررسی نقش خانواده در تربیت کودکان بررسی شده است. فلسفه عدالت تربیتی در نظریه عدالت با بررسی چیستی، چگونگی و چرایی آن تببین شده است. چیستی عدالت تربیتی با دو محور زیر مورد بررسی قرار گرفته است: الف)عدالت تربیتی برگرفته از نظریه عدالت عاری از تبعیض و نژاد پرستی. ب) عدالت تربیتی در نظریه عدالت به معنای لحاظ کردن نیازهای فردی و اجتماعی. چرایی آن از طریق دو موضوع: الف) تعلیم و تربیت و عدالت تربیتی به عنوان خیرات نخستین. ب)عدالت تربیتی به عنوان رکن سازنده جامعه بسامان، تببین شده است و چگونگی آن نیز با دو اصل: الف) تقدم حق بر خیر. ب)به کارگیری اصول عدالت در تعلیم و تربیت، تشریح شده است. اشاره های عدالت تربیتی برآمده از نظریه عدالت به ارائه راهکارهایی برای سیاست گذاری، برنامه ریزی درسی، معلمان و فناوری آموزشی پرداخته است. مصاحبه های انجام شده با اساتید تعلیم و تربیت نیز به بررسی افق ها و تنگناهای عدالت تربیتی حاصل از نظریه عدالت در نظام های آموزشی اختصاص دارد. به دلیل آن که نظریه عدالت جان رالز نظریه ای جامع و اخلاق محور است آن قابلیت و توانایی را دارد که در زمینه عدالت تربیتی در نظام های آموزشی مورد استفاده قرار گرفته و موفق باشد؛ اما نباید از تهدیدهایی که مانع از اجرای صحیح و کاربرد موفقیت آمیز آن در نظام های آموزشی و نظام آموزشی ما می گردد، غافل شویم.